Sjoemelen met de wetenschap….

Fujii, Hermann, Brach, Boldt, Darsee, Stapel. Wat hebben al deze namen gemeen? Het zijn stuk voor stuk wetenschapsfraudeurs. Opvallend is dat vooral biomedici nog wel eens blijken te sjoemelen. In de top tien van grootste fraudeurs zijn zij met acht mensen veruit in de meerderheid.

Anesthesioloog Yoshitaka Fujii, met ster op nummer 1, kreeg het zelfs voor elkaar om in minstens 172 van zijn publicaties te frauderen. Uiterst onacceptabel, vindt professor dr. Frans P. Nijkamp, emeritus hoogleraar farmacologie en Editor-in-Chief van the European Journal of Pharmacology

Nijkamp sprak tijdens een avond van de Rotaryclub Houten over wangedrag – en in het ergste geval fraude – in de wetenschap. Als hoofdredacteur van een gerenommeerd vakblad heeft hij daar zelf ook regelmatig mee te maken.

Gelukkig voor hem heeft zijn uitgeverij Elsevier een goed plagiaat detectiesysteem ontwikkeld, waarmee hij wetenschappers die hele stukken tekst van een ander overnemen, op heterdaad kan betrappen. Blijft staan, dat geknoei met onderzoeksgegevens niet altijd te achterhalen is, hoe goed je achterban aan wetenschappers ook is die alle artikelen checkt.

Er zijn vele vormen van wangedrag en fraude. Nijkamp noemde een paar mooie voorbeelden. Zo is het in China vrij simpel om tienduizend euro te betalen voor een vermelding als co-auteur bij een onderzoek waaraan je nooit hebt meegewerkt. En bij een onderzoeksartikel dat hij ooit kreeg aangeboden, bleek een aantal foto’s van onderzoeksresultaten niet te kloppen.

Waarom plegen wetenschappers plagiaat, waarom frauderen ze met onderzoeksgegevens? Dat heeft, legde Nijkamp, veel te maken met de cultuur op universiteiten. Het uitgangspunt is publish or perish. Ofwel: als je geen artikelen publiceert, kun je het wel vergeten qua carrière. Wetenschappers staan onder grote druk. Daarnaast speelt ijdelheid een rol, net als ambitie, luiheid, je persoonlijkheid!

Hoe dan ook: wat veel wetenschappers onvoldoende beseffen, is dat een eenmaal geschonden vertrouwen niet makkelijk meer te herwinnen is en dat je om het simpel te zeggen: gewoon je eigen glazen ingooit. “Wetenschap is een vak vertrouwen”, benadrukte Nijkamp.

Hij pleit dan ook voor een aantal maatregelen om wangedrag en fraude te voorkomen in de wetenschap. Nijkamp denkt aan het inbouwen van een stuk ethiek in de opleiding, het voeren van educatieve campagnes, het niet langer tolereren van wangedrag, het nemen van effectieve en eerlijke sancties en het maken van een veilig systeem voor klokkenluiders.

Daarnaast is het belangrijk de druk te verminderen. Iets waarop cultuurpsycholoog Ruud Abma van de Rijksuniversiteit Utrecht ook al wees als mogelijkheid. “Leg minder nadruk op het publiceren van wetenschappelijke artikelen en meer op onderwijs.”

Dames en heren wetenschappers: uit die tredmolen dus!

Over de auteur:

 

Mariëtte Woudenberg is tekstschrijver/redacteur, ghostwriter en heeft diverse publicaties/boeken op haar naam staan. Ze is gastblogger voor Semfer.nl en Sestra.nl. Voor meer informatie: www.puurtaal.nl